Het oude cultuurlandschap, zoals dat tot in het begin van vorige eeuw nog veel in de gemeente Heumen en omstreken voorkwam, omvat biotopen die karakteristiek zijn voor de voedselarme droge zandgronden.
In deze biotopen komen meer dan 70 planten-, paddenstoelen- en dierensoorten voor die op de ‘rode’ lijst staan.
Veel van deze zeldzame soorten kunnen alleen overleven door gebruik te maken van traditionele beheermaatregelen.
Moestuin
Laat de kinderen ontdekken hoe boerenkool of de boontjes groeien. Ervaar hoe het is om ook de kevers, rupsen en andere insecten niet te bestrijden in een moestuin.
Akkers
We proberen de akkers te beheren zoals dat vóór 1950 gebruikelijk was, dat betekent veel handwerk! Zeldzame gewassen die je niet meer tegenkomt in Nederland, vinden hier nog een plaatsje zoals pauwengerst, eenkoorn, huttentut en vlas. Daarnaast krijgt ook de akkerflora een kans, waardoor bedreigde planten te vinden zijn.
Haag
Eigenlijk is er geen echte haag maar een struweelrand. De functie hiervan was vroeger om het vee op het land te houden. Meidoorn was hiervoor de meest aangeplante struik, waar dan tussen allerlei andere soorten opkomen zoals sleedoorn, egelantier en kardinaalsmuts. De haag biedt een prima nest- en schuilplaats voor de vogels en biedt bovendien vruchten voor hen.
Schraal grasland
Schraal grasland biedt weinig voedingsstoffen voor de gewassen die verbouwd worden. een specifieke flora ontstaat op deze arme grond. Zandblauwtje, schapenzuring, muizenoor en hazenpootje zijn een paar voorbeelden. Op zonnige dagen krioelt het van leven, allerlei soorten vlinders, krekels en sprinkhanen zijn op zoek naar voedsel. ook hagedissen en hazelwormen tref je hier aan die zich dan opwarmen in de zon.
Bijenstand
Veel keuterboeren hielden ook bijen, meestal in gevlochten korven. Op de heemtuin vind je een bijenstand met zo’n 8 bijenkasten waar ongeveer zes volken worden gehouden. Daarnaast is er een kast die je van binnen kunt bekijken en is er een boom (stam) waarin een bijenvolk is gehuisvest.
Kruidentuin
In de kruidentuin worden de traditionele kruiden geteeld zoals dat vaak bij kloosters te vinden is. Het gaat dan om keukenkruiden (bv peterselie), medicinaal kruid (bv kamille), verfkruid (bv guldenroede) en geurkruiden (bv lavendel). Vlinders worden aangetrokken door de kruiden en op zonnige dagen kun je hier verschillende soorten ontmoeten.
Vlechtheg
een bijzonder biotoop vormen de vlechtheggen, deze werden vroeger gemaakt als erfafscheiding en om het vee op het land te houden toen er nog geen prikkeldraad was uitgevonden. Stammetjes van o.a. meidoorn, veldesdoorn worden deels doorgesneden en horizontaal neergelegd en vervlochten met palen om zo in stand te blijven. Insecten, vogels en kleine zoogdieren voelen zich prima thuis in een vlechtheg
Heide
Bij het vroegere cultuurlandschap hoort heide. In deze streek strekte deze zich uit van Nijmegen tot aan Plasmolen. Het grootste deel is weer bebost of als landbouwgebied in gebruik genomen. Om het stukje heide in de heemtuin in stand te houden, wordt elk jaar een sterkt vergrast gedeelte afgeplagd.
Ven
Het ven in de heemtuin is kunstmatig, om te voorkomen dat het ven verdroogt is er een waterdichte laag aangebracht (betonietmatten). Als het erg droog is moet het ven worden aangevuld om de flora en de fauna in stand te houden.
Amfibieënpoel
ook de amfibieënpoel is kunstmatig aangelegd. De randen van de poel lopen geleidelijk op waardoor een brede moeraszone ontstaat. De poel zit vol kikkers en salamanders en ook libellen komen regelmatig op bezoek.
Houtwal
Net als de hagen en de heggen dienden ze ook als vee- en wildkering. Het hout dat op de wal groeide werd eens in de 10-15 jaar gekapt en gebruikt om bijvoorbeeld palen en bezemstelen te maken. Als houthakwal is de wal in de heemtuin niet meer in gebruik, daarom groeit de beplanting (met name de eiken) flink uit.
Gemengd bos
